กินเจ ประวัติ ที่มา ความหมาย
- 15 October 2025
ความหมายและที่มาของเทศกาลกินเจ
เทศกาลกินเจ หรือที่คนจีนเรียกว่า เก้าอ้วงเจ (九皇齋) หรือเทศกาลที่ชาวต่างชาติรู้จักในนาม J Fesival / Thai Vegetarian Festival เป็นประเพณีที่คนไทยเชื้อสายจีนถือปฏิบัติสืบทอดกันมานานกว่า 400 ปี โดยมีจุดประสงค์หลักคือการบูชาพระพุทธเจ้าในอดีตกาล 7 พระองค์ และพระมหาโพธิสัตว์อีก 2 พระองค์ รวมเป็น 9 พระองค์ ซึ่งถือเป็นตัวแทนของดาวนพเคราะห์ทั้ง 9 ตามคติความเชื่อของชาวจีน
คำว่า “เจ“ ในภาษาจีนทางพระพุทธศาสนาหมายถึง “อุโบสถ“ หรือการรักษาศีล 8 ของพุทธศาสนานิกายมหายาน ซึ่งรวมถึงการงดบริโภคเนื้อสัตว์และการไม่บริโภคอาหารหลังเที่ยงวัน จากความหมายดังกล่าว การกินเจจึงไม่ได้จำกัดแค่การงดเว้นเนื้อสัตว์เท่านั้น แต่ยังรวมถึงการรักษาศีลและประพฤติตนให้บริสุทธิ์ทั้งกาย วาจา และใจอีกด้วย
อีกหนึ่งความเชื่อเล่าว่า การกินเจเริ่มต้นขึ้นในสมัยที่ชาวจีนถูกรุกรานโดยชาวแมนจู ซึ่งคนจีนกลุ่มหนึ่งที่เรียกตัวเองว่า “หงี่หั่วท้วง“ ได้ต่อสู้เพื่อปกป้องเอกราชของชาติ โดยพวกเขาจะนุ่งขาวห่มขาวและกินเจเพื่อสร้างความเข้มแข็งทางจิตใจ แม้สุดท้ายพวกเขาจะพ่ายแพ้ ชาวจีนที่เหลืออยู่จึงพากันกินเจเพื่อรำลึกถึงเหล่าวีรชนเหล่านั้น
กินเจ VS มังสวิรัติ แตกต่างกันอย่างไรบ้าง?
หลายคนอาจสับสนระหว่างการกินเจและการกินมังสวิรัติ เพราะต่างก็เป็นการงดเว้นเนื้อสัตว์เหมือนกัน แต่ความจริงแล้วทั้งสองมีข้อกำหนดที่แตกต่างกันอย่างชัดเจน
กินเจ…กินอะไรได้บ้างและอะไรที่ต้องเลี่ยง?
การกินเจมีข้อจำกัดมากกว่าการกินมังสวิรัติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงเทศกาล สิ่งสำคัญคือการเลือกบริโภคอาหารที่ไม่มีส่วนผสมของเนื้อสัตว์หรือผลิตภัณฑ์จากสัตว์ รวมถึงผักบางชนิดที่ต้องงดเว้น
อาหารที่กินได้
- ผักและผลไม้: พืชผักทุกชนิดที่ไม่มีกลิ่นฉุน
- ธัญพืชและถั่ว: ข้าว, ถั่วเหลือง, ถั่วลิสง, งา
- อาหารแปรรูป: เต้าหู้, โปรตีนเกษตร, วุ้นเส้น, บะหมี่กึ่งสำเร็จรูปสูตรเจ
- เครื่องดื่ม: ชา, กาแฟดำ (ที่ไม่ใส่นมหรือครีมเทียม), น้ำผลไม้
- ขนมปังและขนม: ขนมปังที่ทำจากพืช (ไม่มีส่วนผสมของนมหรือเนย), ขนมกรุบกรอบสูตรเจ
- เครื่องปรุง: พริกไทย, ซีอิ๊วขาว, เต้าเจี้ยว
อาหารที่ต้องเลี่ยง
- เนื้อสัตว์และผลิตภัณฑ์จากสัตว์: เนื้อสัตว์ทุกชนิด, ไข่, นม, เนย, ชีส, โยเกิร์ต, หอยนางรม, น้ำผึ้ง
- ผักต้องห้าม 5 ชนิด: กระเทียม, หอม, หอมยอย (หลักเกียว), กุยช่าย, ใบยาสูบ
- อาหารรสจัด: ไม่ว่าจะเป็นรสเผ็ดจัด เค็มจัด หวานจัด หรือเปรี้ยวจัด
- เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ทุกชนิด
- ของมึนเมาและยาเสพติด
ข้อปฏิบัติเพิ่มเติมสำหรับผู้ถือศีลกินเจ
นอกจากการงดเว้นอาหารแล้ว การกินเจยังมีการปฏิบัติตัวบางอย่างเพื่อชำระล้างร่างกายและจิตใจให้บริสุทธิ์
- งดสูบบุหรี่ และของมึนเมาทุกชนิด
- แต่งกายด้วยชุดขาว หรือชุดที่เรียบร้อย
- งดการใช้ภาชนะร่วมกับผู้ที่ไม่กินเจ
- ห้ามพูดคำหยาบ โกหก ยุยง หรือส่อเสียด
- ห้ามดับตะเกียง ทั้ง 9 ดวงที่จุดไว้ตามศาลเจ้าหรือโรงเจ
การกินเจอาจดูเป็นเรื่องยากสำหรับบางคน แต่ในปัจจุบันมีอาหารเจให้เลือกมากมายหลายรูปแบบ ซึ่งช่วยให้การกินเจเป็นเรื่องง่ายและอร่อยกว่าที่เคย นอกจากจะได้อิ่มบุญแล้ว การกินเจยังส่งผลดีต่อสุขภาพอีกด้วย เพราะเป็นการช่วยปรับสมดุลร่างกายและล้างสารพิษในตัวเรานั่นเอง
